Kripto Paralarda Fork (Çatallama) İşlemi Nedir?

Açık kaynaklı kripto paralar merkeziyetsiz ağlardır yani başında bir hiyerarşi bulunmaz, işleri istediği yönde değiştiren banka ve benzeri kurum ve kişilere itibar etmez tamamen bağımsızdır. Node olarak da bilinen bu ağdaki katılımcıların birbirleriyle senkronize bir şekilde çalışabilmeleri için aynı kurallar dizisini izlemeleri gereklidir.  Bu kurallar dizisine ‘protokol’ adı verilir.

Blockchain üzerindeki blokların büyüklüğü, madencilerin kazdıkları blok başına ne kadar ödül alacakları, al sat işlemlerdeki arz talep ilişkisini dengelemek için oluşturulan düzenlemeler ve benzeri kurallar protokollerde yer alan başlıca kurallardır.

Kripto para dünyasında ‘soft fork’ ve ‘hard fork’ olmak üzere iki tür çatallama işlemi bulunur. Bu iki türde olan çatallama işlemi de muhatabı olduğu kripto paranın işleme şeklini değiştirir.

Soft Fork

Soft fork muhatabı olduğu kripto paranın protokolünde geçmişle uyumlu bir değişikliği ifade eder. Bu da henüz güncellenmemiş nodların, yeni protokollere uygun olduğu sürece işlem yapmasına ve blockchain’e yeni bloklar eklemesine izin verir.

Örneğin blok boyutunu 5MB’dan 3MB’a düşüren bir soft fork düşünelim, güncellenmemiş nodlar aktif işlem yapmaya ve  blockchain’e 3MB boyutun altında yeni bloklar eklemeye devam edeceklerdir. Ama bu nodlar 3MB’dan büyük bir bloğu ağa eklemek isterse, güncel nodlar bu bloğu kural uyuşmazlığından dolayı reddedecektir. Bu olay eski sürümde kalan nodların kendilerine yeni protokole adapte edip güncellemeleri için bir neden olacaktır. Aksi halde güncel nodların gerisinde kalacak ve onlar kadar verimli olamayacaklardır.

Hard Fork

Hard fork işleminde gelen değişiklik ise bir kripto para protokolünde önceki versiyonlarla uyumlu olmayacak değişikliktir. Bu durum kendini güncellemeyen nodların işlem dışı kalacakları ve blockchain’e yeni bloklar ekleyemeyecekleri anlamına gelir. Hard fork işlemler halihazırda bir protokolü değiştirmek, geliştirmek yada olan hatalarını düzeltmek gibi güncellemeler yapmanın yanı sıra tamamen yeni ve bağımsız bir protokol ve blockchain oluşturmak içinde kullanılırlar.

Blok boyutunu 3MB’dan 5MB’a çıkartan bir protokol düzeltmesini düşünecek olursak, eğer güncellenmemiş bir nod 3MB’lık bir blok oluşturup bunu ağa eklemek isterse bu isteği başarısız olacaktır. Bu durum güncel olmayan protokollerle çalışan nodlar tarafından geçersiz sayılıp reddedilecektir.

Hard forklar oluşturuldukları duruma göre planlanmış ya da ihtilaflı olabilirler. Planlı hard fork durumunda katılımcı tamamen kendi isteğiyle yeni kuralların takibini sağlayabilmek için güncellemeyi kabul eder ve gönüllü olarak eski sürümü geride bırakır. Güncelleme yapmayan kullanıcı ise az kişinin kullanacağı eski bloğu kazmaya devam eder

Ancak hard fork işlemi ihtilaflıysa yani güncellemeye yönelik kullanıcılar arasında görüş ayrılığı durumu varsa, protokol birbiri ile uyumsuz çalışan iki farklı blockchain ve kripto paraya ayrılır. Her iki blockchain için iki farklı topluluk oluşur ve geliştiriciler kendilerini daha yakın hissettikleri blockchain üzerinden işlem yapmaya devam eder yada o blockchain üzerinde işlem yapmayı keserler.

Fork işlemler orijinal blockchain’e dayalı olduğu için esas blockchain üzerindeki işlemlerin hepsi yeni fork üzerine kopyalanır. Örnek verecek olursak;  X kripto para biriminden elinizde 1000 adet varsa, bu X birimin blockchaini üzerinde yapılacak bir fork işlemi Y isimli yeni bir kripto para birimi yarattığında, size 1000 adet de Y isimli kripto para biriminden verilir.

Kripto para birimlerinin açık kaynak kodlu olması ve her geçen gün sayısı artan farklı amaçlara sahip kullanıcı ve şirketlerin kripto alanında varlık göstermesi neticesinde, her iki fork işlem de kripto paraların gelişimi sürecinde önemli bir rol üstlenmeye devam edecektir